Bayangkan anda ingin memberikan sesuatu kepada seseorang melalui hibah (pemberian tanpa balasan), dan anda sudah menyediakan dokumen persendirian sebagai bukti. Masalahnya, di mahkamah syariah, dokumen ini kadang diterima, kadang tidak. Kenapa?
Kajian ini membongkar isu bagaimana dokumen persendirian digunakan dalam kes hibah. Walaupun dokumen ini diiktiraf dan mempunyai ciri yang kekal serta relevan, masih terdapat kekeliruan dalam cara hakim-hakim syarie menilainya. Ada yang menggunakannya dengan konsep yang tidak seragam, ada pula yang tafsirannya berbeza-beza.
Kajian ini bertujuan untuk:
✅ Menjelaskan bagaimana dokumen persendirian diterima dalam Islam dan undang-undang syariah.
✅ Menganalisis kes-kes hibah terdahulu untuk melihat sejauh mana dokumen ini boleh digunakan sebagai bukti.
✅ Mengeluarkan garis panduan agar dokumen persendirian lebih mudah diterima dalam mahkamah syariah.
Hasil kajian mendapati bahawa dokumen persendirian sebenarnya boleh diterima sebagai bukti dalam kes hibah, asalkan ia memenuhi syarat dalam undang-undang keterangan. Tapi, yang lebih menarik, kajian ini juga menunjukkan bahawa hakim-hakim syarie masih belum mempunyai satu standard yang seragam dalam menghakimi kes berkaitan dokumen ini. Ada banyak ruang untuk diperbaiki!
Oleh itu, kajian ini mencadangkan agar:
📌 Satu garis panduan khas diwujudkan supaya penggunaan dokumen persendirian lebih jelas dan tidak mengelirukan.
📌 Undang-undang amanah Islam diperkenalkan bagi memperkemaskan sistem hibah.
📌 Undang-undang keterangan mahkamah syariah diseragamkan di seluruh negara.
Secara keseluruhannya, kajian ini amat penting bagi peguam, hakim, dan individu yang berurusan dengan hibah supaya mereka lebih memahami bagaimana dokumen persendirian boleh dijadikan bukti yang sah. Jika tidak diperbaiki, isu ini boleh menyebabkan ketidakadilan dan kekeliruan dalam keputusan mahkamah.
Jadi, adakah dokumen persendirian ini cukup kuat sebagai bukti? Dengan garis panduan yang lebih jelas, sudah tentu jawapannya ya!
Mari kita meneliti tesis Phd Dr. Mohamed Fouzi Bin Mokhtar yang tajuk :
KONSEP DAN PEMAKAIAN DOKUMEN PERSENDIRIAN DALAM KES-KES HIBAH DI MAHKAMAH SYARIAH DI MALAYSIA
ABSTRAK
Dokumen persendirian merupakan kaedah pembuktian yang signifikan dalam
membuktikan dakwaan seseorang terhadap pihak lain. Penerimaan dokumen persendirian khususnya dalam kes hibah kerana dipengaruhi oleh ciri-cirinya yang bersifat kekal, diiktiraf dan tetap relevan dengan perkembangan semasa. Namun Pengkaji mendapati bahawa hakim-hakim syarie masih tidak mempunyai rumusan yang kemas berkenaan dengan dokumen dari sudut konseptual, pemakaian dokumen dengan konsep yang tidak tepat dan tidak seragam.
Kajian ini bertujuan untuk menjelaskan pemakaian dokumen persendirian dan hibah menurut fiqh, Undang-undang Islam dan pemakaian doktrin kebolehterimaan keterangan dokumen persendirian.
Selain itu, kajian ini turut menganalisis dokumen persendirian dalam kes-kes hibah yang pernah direkodkan dan mengeluarkan garis panduan kebolehterimaan keterangan dokumen persendirian dalam prosiding perbicaraan kes-kes hibah di mahkamah syariah. Kajian ini sangat signifikan kepada kalangan pengamal perundangan syariah dalam memahami syarat-syarat yang perlu dipenuhi bagi menjadikan dokumen persendirian diterima sebagai pembuktian dalam mana-mana pertikaian, yang dalam konteks kajian ini ialah kes hibah.
Tidak dinafikan kajian ini turut memberi manfaat kepada pihak-pihak berkepentingan untuk mengetahui ketidakfahaman dan ketidakseragaman sebagai permasalahan yang wujud dalam kebolehterimaan keterangan dokumen persendirian dalam kes-kes hibah di mahkamah syariah.
Metodologi yang digunakan dalam penulisan ini berbentuk kualitatif dengan
pendekatan kajian dokumentasi. Metode analisis yang digunakan ialah analisis kandungan terhadap data-data yang diperoleh daripada dokumen ilmiah termasuklah buku, makalah serta laporan kes daripada jurnal-jurnal dari perspektif syariah dan perundangan di Malaysia.
Hasil kajian mendapati bahawa dokumen persendirian boleh diterima sebagai kaedah pembuktian dalam kes-kes pengesahan hibah sekiranya memenuhi prinsip yang telah ditetapkan dalam undang-undang keterangan.
Namun hasil terpenting dari kajian yang telah dibuat adalah masih terdapat ruang penambahbaikan dalam penyediaan alasan penghakiman dalam kes hibah yang berkaitan dengan dokumen persendirian dari sudut konseptual dan pemakaiannya.
Bahkan penyediaan alasan-alasan penghakiman oleh hakim-hakim syarie juga masing-masing mempunyai kriteria tersendiri yang berbeza antara satu sama lain, selain dilihat tidak seragam.
Kajian ini menatijahkan cadangan agar satu garis panduan berkaitan dengan kaedah pembuktian dokumen persendirian diwujudkan, di samping pewujudan undang-undang amanah Islam dan penyeragaman undang-undang keterangan mahkamah syariah di seluruh negara.
Rujukan:
Mokhtar, M. F. (2024). Konsep dan pemakaian dokumen persendirian dalam kes-kes hibah di Mahkamah Syariah di Malaysia (Tesis Doktor Falsafah, Universiti Sains Islam Malaysia). https://oarep.usim.edu.my/server/api/core/bitstreams/c948d278-ab3e-46f8-b7ab-b257ebe56639/content
